[=] >>>

0 Difino

Internaciigo estas la tekniko, kiu okupiĝas pri la kreado de plurlingvaj komputilaj programoj.

Tio estas la "internaciigo en vasta senco"; ĝi estas, kiel dirite, tekniko. Ni poste konos ankaŭ "internaciecon en strikta senco", kiel procezon. Ĉar la difino uzas la vorton "plurlingva", necesas pli klare diri, kion signifas plurlingveco de programoj.

0 Definition

Internationalisierung ist die Technik, die sich mit der Erstellung (Schaffung) von mehrsprachigen Rechnerprogrammen beschäftigt.

Es handelt sich hier um den Begriff der "Internationalisierung im weiteren Sinn", die Internationalisierung als Technik. Wir werden noch die "Internationalisierung im engeren Sinn", als Vorgang, kennen lernen. Da die Definition das Wort "mehrsprachig" benutzt, brauchen wir Klarheit darüber, was Mehrsprachigkeit von Programmen heißt.

1 Kio estas plurlingveco?

1 Was heißt Mehrsprachigkeit?

En la komencaj tempoj de komputado preskaŭ tute ne gravis, kiun lingvon uzis iu komputila programo. Por tio estis pluraj kaŭzoj:

  • Multaj programoj tute ne enhavis tekstojn kaj do ne rilatis al lingvoj. Tio koncernas precipe programojn pri fiziko kaj matematiko, kaj en la komenca tempo de komputado la plej multaj programoj estis pri tiuj kampoj.
  • Multajn programojn programisto verkis nur por si mem, do li mem elektis la lingvon, kiun uzu la programo.
  • Se pluraj homoj uzis iun programon, ili kutime laboris kune en unu instituto aŭ firmao. Ne ekzistis datenaj retoj. La komputiloj estis de malsamaj specoj, kaj ne ekzistis normoj por interŝanĝo de datenoj, do preskaŭ ne estis eble uzi programon en pli ol unu komputilo kaj en pli ol unu grupo da uzantoj.
  • Pro la samaj kialoj vendado de programoj preskaŭ ne ekzistis.

La fakton, ke la unuaj programoj laboris pli pri nombroj ol pri tekstoj, ne kaŭzis teknika manko. Efektive jam fine de la 19-a jarcento oni ciferece kodis tekstojn per tru-kartoj, kiuj estis manipulitaj pure mekanike. Sed ĝis ĉirkaŭ 1975 komputiloj, precipe komputila memoro, estis tro multekostaj por prilabori tekstojn. Nur per matematikaj operacioj, tre malfacilaj por homoj, eblis efike utiligi la multekostajn maŝinojn.

En la jaroj 1960-aj kaj precipe 1970-aj tiu situacio iom post iom ŝanĝiĝis, precipe pro tri evoluoj:

  • Ekestis komputil-tipoj, da kiuj oni vendis konsiderindajn kvantojn, do la interŝanĝo de programoj iĝis interesa. Grava evento en tiu situacio estis la kreo de la mastruma sistemo UNIKSO (UNIX) ĉirkaŭ 1977. Ĝi estis la unua sistemo, kiu ruliĝis en malsamaj komputiloj kaj faciligis reuzon de programoj en alia komputil-tipo.
  • Proksimume samtempe oni komencis uzi komputilojn por grandskala prilaboro de tekstaj datenoj. UNIKSO enhavis programon nomatan "troff", kiu ebligis eligi tekstojn bele aranĝitaj per foto-kompostilo.
  • Pli kaj pli da homoj uzis programojn, kiujn verkis aliaj homoj, kun kiuj ili tute ne havis rilatojn. Tiu evoluo fortiĝis, kiam firmao Apple kreis la grafikajn (bildajn) uzo-interfacojn, kun muso, kiuj donis al la "uzuloj" pli bonan gvidon kaj postulis malpli da scio pri la uzata programo.

In der Anfangszeit der Computer war die Wahl einer (menschlichen) Sprache für ein Rechnerprogramm fast bedeutungslos. Dafür gab es mehrere Gründe:

  • Viele Programme enthielten überhaupt keine Texte und hatten also keinen Bezug zu einer Sprache. Das gilt vor allem für Programme aus Physik und Mathematik, und das waren zu Beginn des Rechnereinsatzes die meisten Programme.
  • Viele Programme wurden von ihren Programmierern nur für den Eigenbedarf entwickelt; sie konnten daher die Sprache, die ein Programm verwenden sollte, selbst wählen.
  • Wenn mehrere Menschen ein Programm benutzten, arbeiteten sie meist zusammen im selben Institut oder in derselben Firma. Es gab noch keine Datennetze. Die Rechner waren von unterschiedlicher Bauart, es gab keine Normen für den Datenaustausch, also war es fast nicht möglich, ein Programm auf mehr als einem Rechner und in mehr als einer Benutzergruppe zu verwenden.
  • Aus denselben Gründen gab es kaum Handel mit kommerziellen Programmen.

Dass die ersten Programme mehr mit Zahlen als mit Texten arbeiteten, ging nicht auf einen technischen Mangel zurück. Tatsächlich gab es bereits Ende des 19. Jahrhunderts digitale Kodierung von Texten mitteln Lochkarten, die rein mechanisch verarbeitet wurden. Aber bis etwa 1975 waren Rechner, vor allem ihr Speicher, zu teuer, um damit Texte zu verarbeiten. Nur durch mathematische Operationen, die für Menschen sehr schwierig sind, konnte man die teuren Maschinen ausnutzen.

In den 1960-er und vor allem den 1970-er Jahren änderte sich diese Situation allmählich, vor allem durch drei Entwicklungen:

  • Es entstanden Rechner-Typen, von denen beträchtliche Stückzahlen verkauft wurden; dadurch wurde der Austausch von Programmen interessant. Ein wichtiges Ereignis war dabei die Schaffung des Betriebssystems UNIX um das Jahr 1977. Es war das erste System, das auf verschiedenen Rechnertypen lief, und es vereinfachte die Wiederverwendung von Programmen auf Rechnern anderen Typs.
  • Etwa gleichzeitig begann die Verwendung von Rechnern zur Textverarbeitung in größerem Umfang. UNIX enthielt ein Programm namens "troff", das die Ausgabe von schön formatierten Texten auf einem Fotosatzgerät erlaubte.
  • Immer mehr Menschen benutzten Programme, die von anderen Menschen entwickelt worden waren, mit denen sie in keiner näheren Beziehung standen. Diese Entwicklung verstärkte sich, als die Firma Apple grafische Benutzeroberflächen mit Maus schuf, die den "Benutzern" eine bessere Führung gaben und weniger Wissen über das benutzte Programm voraussetzten.

Tiuj tri evoluoj kune kondukis al situacio, kie plurlingveco estis dezirinda:

Difino

Komputila programo nomiĝas plur-lingva, se ĝi povas egale funkcii per tekstoj en pluraj lingvoj. Oni distingas speciale:

  • Uza plurlingveco signifas, ke la programo komunikas kun la uzulo en pluraj lingvoj. Ĉe dialogaj programoj oni parolas ankaŭ pri dialoga plurlingveco.
  • Datena plurlingveco signifas, ke la programo prilaboras tekstojn (datenojn) en pluraj lingvoj. Se eĉ unu sama teksto povas enhavi plurajn lingvojn, temas pri miksa datena plurlingveco.

Diese drei Entwicklungen führten zu einer Situation, in der Mehrsprachigkeit wünschenswert war:

Definition

Ein Rechnerprogramm heißt mehrsprachig, wenn es mit Texten in mehreren Sprachen gleich gut funktioniert. Man unterscheidet insbesondere:

  • Benutzer-Mehrsprachigkeit bedeutet, dass das Programm in mehreren Sprachen mit den Benutzern kommunizieren kann. Bei dialog-orientierten Programmen spricht man auch von Dialog-Mehrsprachigkeit.
  • Daten-Mehrsprachigkeit bedeutet, dass das Programm Texte (Daten) in mehreren Sprachen verarbeitet. Wenn sogar ein einzelner Text verschiedene Sprachen enthalten kann, liegt gemischte Daten-Mehrsprachigkeit vor.

Unua unueca solvo: NLS

Dum jaroj multaj informadikistoj laŭeble evitis la problemon de plurlingveco aŭ aplikis nekontentigajn solvojn. Tion kaŭzis interalie, ke informadikistoj kutime ne estas lingvistoj kaj ne konscias pri ĉiuj eblaj problemoj de plurlingveco. Tio koncernis precipe Usonon, kie konscio pri plurlingveco kaj lingvaj problemoj multregione ne ekzistas.

Nur en 1985 firmao Hewlett-Packard eldonis sistemon nomatan NLS (Native Language Support = subteno de denaskaj lingvoj), kiu proponis unuecan solvon por multaj problemoj de plurlingveco. La bazaj konceptoj de tiu sistemo estas ankoraŭ aktualaj kaj uzataj.

Erste einheitliche Lösung: NLS

Jahrelang gingen viele Informatiker dem Problem der Mehrsprachigkeit möglichst aus dem Weg oder setzten unbefriedigende Lösungen ein. Das lag auch daran, dass Informatiker meist keine Linguisten sind und sich nicht aller Probleme der Mehrsprachigkeit bewusst sind. Insbesondere galt das für Informatiker in den USA, wo ein Bewusstsein für Mehrsprachigkeit und Sprachenproblem in vielen Bereichen nicht besteht.

Erst 1985 brachte die Firma Hewlett-Packard ein System namens NLS (Native Language Support = Unterstützung von Muttersprachen) heraus, das eine einheitliche Lösung für viele Probleme der Mehrsprachigkeit bot. Die Grundkonzepte dieses Systems sind noch aktuell und in Verwendung.

Specimenaj demandoj:

  • Pri kio okupiĝas la tekniko de internaciigo?
  • Kial la unuaj komputilaj programoj ne havis problemojn pri lingvoj?
  • Kion signifas "plurlingveco" de programo?
  • Kiujn specojn de "plurlingveco" eblas distingi?
  • Kion signifas "uza plurlingveco"?
  • Kion signifas "datena plurlingveco"?

Beispielfragen:

  • Womit beschäftigt sich die Technik der Internationalisierung?
  • Warum hatten die ersten Rechnerprogramme keine Probleme mit der Sprache?
  • Was bedeutet "Mehrsprachigkeit" eines Programms?
  • Welche Arten von "Mehrsprachigkeit" kann man unterscheiden?
  • Was bedeutet "Benutzer-Mehrsprachigkeit"?
  • Was bedeutet "Daten-Mehrsprachigkeit"?

>>>